Joga to nie tylko asany – czym są jamy i nijamy?

Joga, taka jaką znamy dziś, powstała około stu lat temu. I nadal, wbrew pozorom, to nie asany stanowią jej podstawy. Czym od asan różnią się jamy i nijamy?

Asany, czyli zadbaj o ciało

Asany stanowią najbardziej rozpowszechnioną praktykę jogi. W tej chwili dostępnych mamy szereg pozycji, połączonych w zróżnicowane sekwencje. Sekwencje te, w zależności od tego w jakim nurcie praktykujemy, mogą być stałe (jak np. w Ashtandze) bądź modyfikowane na każdych zajęciach. Poza tym mogą być również dynamiczne, gdzie nasz ruch zmienia się z każdym oddechem oraz bardziej statyczne, czyli takie w których zostajemy dłużej w poszczególnych asanach. Dzięki asanom zwiększa się nasza świadomość ciała, jego siła, wytrzymałość i gibkość. Pracujemy w nich także nad naszą uważnością, skupieniem oraz szacunkiem do swojego ciała – zarówno do jego możliwości, jak i ograniczeń.

Jamy i nijamy, czyli zadbaj o siebie i innych

Jamy i nijamy pomagają nam wyznaczyć ścieżkę własnego rozwoju i relacji z innymi. Stanowią drogowskaz wskazujący jak postępować by żyć w sposób pełen szacunku do nas samych oraz naszego otoczenia.

Jamy to zestaw praktyk dotyczących funkcjonowania w społeczeństwie, nijamy natomiast skupiają się na indywidualnej, wewnętrznej dyscyplinie. Postępowanie zgodnie z obydwoma nadaje kontekst naszej praktyce jogi.

Za najważniejszą i podstawową jamę uważa się ahimsę – czyli nie wyrządzanie krzywdy. Powinniśmy stosować tę zasadę, zarówno w odniesieniu do siebie, jak i innych. Praktyka ahimsy obejmuje nie podejmowanie działań, które nam szkodzą, czyli prowadzą do psychicznego lub fizycznego dyskomfortu bądź cierpienia. Może powinniśmy w związku z tym przyjrzeć się naszej diecie i nawykom? Sprawdźmy czy to, co spożywamy nie ma negatywnego wpływu na nasze zdrowie i samopoczucie, przyjrzyjmy się swojemu rytmowi dnia – czy nie brakuje w nim czasu na sen i odpoczynek? Nie będziemy w stanie zadbać o innych, jeśli najpierw nie zadbamy o samych siebie.

Ahimsa w ujęciu społecznym odnosi się do szacunku wobec ludzi, zwierząt i natury. Warto skupić się więc na naszych relacjach z otoczeniem – z naszymi najbliższymi, z współpracownikami czy sąsiadami. Upewnijmy się czy poświęcamy wystarczająco dużo czasu naszej rodzinie, przyjaciołom. Niektórych praktyka ahimsy prowadzi do przejścia na wegetarianizm bądź weganizm lub zaangażowanie się w działania na rzecz obrony zwierząt czy ochrony środowiska.

Najistotniejszą z nijam, czyli praktyk oczyszczających, związanych z dyscypliną indywidualną jest sauća – czystość. Odnosi się ona zarówno do czystości zewnętrznej, jak i oczyszczania naszego umysłu czy relacji.

Jamy i nijamy nie stanowią zbioru sztywnych reguł mówiących co nam wolno, a co jest zabronione. Nie nakładają na nas przymusu, nie uwzględniają kar za niepoprawne zachowanie. Są one raczej wskazówkami, które pomagają nam praktykować jogę pełniej, a tym samym odnosić większe korzyści z praktyki. Sami musimy zweryfikować, w jaki sposób wprowadzić jamy i nijamy do swojej codzienności. Pamiętajmy, że nie ma jednej właściwej drogi dla wszystkich – jesteśmy różni, mamy różne potrzeby, różne relacje z otoczeniem i wykonujemy różne zawody, często warunkujące nasz tryb życia. Praktykę jam i nijam możemy więc rozpocząć od uważnej obserwacji naszych nawyków, samopoczucia oraz relacji ze sobą i innymi, a następnie wprowadzać modyfikacje w te obszary, które mają negatywny wpływ na jakość naszego życia.

Więcej o jamach i nijamach znajdziemy w Jogasutrach Patańdźalego, a także książkach dotyczących jogi autorstwa m.in Macieja Wieloboba, które szczególnie polecam.

Autorką tekstu jest Paula Cybowska.