Ośmiostopniowa ścieżka jogi, czyli czym NAPRAWDĘ jest ashtanga joga?

Ośmiostopniowa ścieżka jogi powstała dawno, dawno temu, a w przybliżeniu gdzieś pomiędzy 400 a 200 r. p.n.e. Maharishi Patańdźali zebrał i usystematyzował istniejące techniki i wiedzę na temat jogi. Stworzył Jogasutry, które dziś traktowane są jako jedno z najważniejszych dzieł na temat jogi. To wśród 196 aforyzmów znaleźć można te, które traktują o ashtanga jodze jako ośmiostopniowej czy też ośmiogałęziowej ścieżce. Udowodnił tym samym, że ashtanga joga to nie joga ze sztangą.

Co to znaczy ashtanga joga?

W sanskrycie „ashta” oznacza osiem, „anga” zaś kończyny. I jak sama nazwa wskazuje, istnieje 8 technik, które w połączeniu ucieleśniają jogę. A ta w tym samym tekście definiowana jest jako wyciszenie umysłu.

Aby uzyskać ten stan, należy praktykować jamy (zasady moralne), nijamy (reguły samodyscypliny), asany – pozycje ciała, pranajamę (kontrolę prany), pratjaharę (wycofanie zmysłów), dharanę (koncentrację), dhjanę (medytację) i samadhi (połączenie z przedmiotem medytacji, stan nadświadomości).

Dla osiągnięcia spokoju umysłu należy w równej mierze dbać o każdy z tych aspektów i jednoczyć je w swoim życiu.

Ashtanga joga jest zatem systemem filozoficznym, którego namacalnych efektów można doświadczyć poprzez praktykę 8 uzupełniających się wzajemnie technik.

Podstawowe założenia ashtanga jogi – 8 członów

Jamy – zasady moralne, których należy przestrzegać, to:

• ahimsa – niekrzywdzenie,
• satya – prawdomówność,
• asteya – brak pożądania tego, co do nas nie należy,
• brahmacharya – wstrzemięźliwość,
• aparigraha – brak potrzeby posiadania.

Nijamy – reguły postępowania to:

• saucha – czystość,
• santosza – zadowolenie,
• tapas – zapał, żarliwość,
• swadhjaja – samodoskonalenie,
• iśwara pranidhana – poddanie się woli wyższej istoty/energii.

Kierowanie się tymi zasadami ma na celu oczyszczenie ścieżki z przeszkód zaburzających klarowne widzenie i działanie.

Należy je odnosić do szerokiego kontekstu, zamiast trzymać się dosłownego ich znaczenia. Tak na przykład reguła niekrzywdzenia odnosi się zarówno do działań, jak i myśli, do ludzi i zwierząt, ale również do siebie samych.

Wstrzemięźliwość tyczy się nie tylko impulsywnych kontaktów seksualnych, ale również uważnego dzielenia swojej energii, kierowania jej tam, gdzie jest potrzebna i nietrwonienia gdzieś indziej.

Asany, czyli fizyczna praktyka pozycji

Uzyskanie spokojnego umysłu nie jest możliwe bez uzyskania kontroli nad ciałem. Umysł i ciało są nierozerwalnie ze sobą połączone i wpływają na siebie nawzajem.

Dyscyplina ciała chroni je przed chorobami i pomaga zachować energię życiową.

Praktykowanie ćwiczeń fizycznych jest pomocą w medytacji, przygotowującą ciało do dłuższego siedzenia w stabilnej i wygodnej pozycji.

Pranajama to piąty człon

Potocznie jest to kontrola oddechu, ale tak naprawdę chodzi o rozszerzanie prany.

Prana to energia życiowa tworząca ruch. Powietrze jest podstawowym fizycznym medium prany, a oddychanie jest najlepszą metodą uzyskania kontroli nad nią. Praktyka pranajamy polega na obserwowaniu i ćwiczeniu własnego oddechu do momentu, w którym staje się on spokojny i nie pobudza umysłu. Ćwiczenia kontroli oddechu są korzystne dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

Pratjahara, czyli wycofanie zmysłów

Naturalnie zmysły podążają za doznaniami, co odciąga umysł od stanów wewnętrznych. Aby umysł pozostał spokojny, praktykuje się pratjaharę, ograniczając działanie zmysłów podążających za rozproszeniami.

Przykładem może być koncentracja wzroku na jednym obiekcie lub całkowite zamknięcie oczu, kierowanie uwagi na oddech i podążanie za jego dźwiękiem i subtelnymi ruchami ciała.

Dharana, czyli koncentracja

Praktyka opiera się na skupieniu umysłu na jakimś obiekcie rzeczywistym lub wyobrażonym. Celem jest oderwanie umysłu od podążania za bodźcami i zwrócenie go całkowicie na wybrany przedmiot koncentracji.

Dhjana, czyli medytacja

W odróżnieniu od poprzedniczki nie wymaga ukierunkowania myśli na jeden tor, a wręcz polega na celowym niekierowaniu.

Jest obserwacją tego, co naturalnie się pojawia w nieoceniający sposób. Polega więc na puszczeniu umysłu wolno pod bacznym okiem bezstronnego obserwatora.

Samadhi

Trudne do wyjaśnienia zjawisko, opisywane najczęściej jako jedność z przedmiotem medytacji. W buddyzmie i hinduizmie uważane za niszczenie duchowej i intelektualnej aktywności. W jodze to połączenie indywidualnej i uniwersalnej świadomości.

Uwspółcześniona ashtanga joga

Sri Tirumalai Krishnamacharya, znany jako „ojciec współczesnej jogi”, podążając za wskazówkami swojego nauczyciela, odnalazł ostatnią zachowaną kopię starożytnego tekstu Yoga Korunta, która była kompilacją Jogasutr Patańdźalego wraz z komentarzami zwanymi Joga Bhasya i wyjaśnieniem systemu vinyasy.

Zgodnie z biografią Krishnamacharyi odnalazł on tekst, czyniąc z niego podstawę dalszych badań empirycznych w pracy ze swoimi uczniami oraz swoich wysiłków w dostosowaniu praktyki jogi do współczesnego człowieka. Większość sekwencji ashtanga jogi prof. Krishnamacharya wynalazł, zapożyczając pomysły z zachodniego treningu gimnastycznego.

Praktyka ashtanga jogi w stylu Mysore

W wieku 14 lat uczniem Krishnamacharyi został Sri Krishna Pattabhi Jois i to dzięki temu spotkaniu i współpracy zawdzięczamy początki ashtanga vinyasa jogi – takiej, jaka praktykowana jest obecnie, z pewnymi modyfikacjami, które naturalnie pojawiły się na drodze ewolucji tej metody.

Jois modyfikował i udoskonalał sekwencję wedle własnych pomysłów oraz dostosowywał ją do potrzeb zachodnich studentów, którzy zaczęli przyjeżdżać do Ashtanga Yoga Research Institute w Mysore, założonego przez Pattabhi Joisa w 1973 r.

Zajęcia w duchu Mysore

Nauczał tam po rezygnacji z pracy profesora w Mysore Maharaja Sanskrit College.

Ashtanga joga praktykowana w stylu Mysore wywodzi się z osobistego sposobu nauczania Pattabhi Joisa w wyniku wzrostu liczby uczniów oraz ograniczonej przestrzeni i czasu.

Zamiast prowadzić uczniów przez sekwencję w tempie wyznaczonym przez nauczyciela, uczył sekwencji indywidualnie, pozwalając studentom ćwiczyć we własnym rytmie pod jego nadzorem.

W ten sposób każdy uczeń ćwiczy zgodnie z rytmem swojego oddechu, niezależnie od pozostałych, a jednocześnie pozostając w energii grupy.

Tradycyjnie kolejna asana dodawana jest do sekwencji przez nauczyciela w momencie uzyskania przez ucznia dobrego stopnia opanowania poprzedniej pozycji. Sekwencje ułożone są w taki sposób, że każda asana jest przygotowaniem do następnej, co tworzy pewnego rodzaju kontynuację.

Z uwagą skupioną na oddechu i ruchem prowadzonym w jego rytmie, bez potrzeby śledzenia nauczyciela, można całkowicie zaangażować umysł i ciało w wewnętrzne doznania związane z praktyką. Zajęcia w stylu Mysore to najbardziej powszechny sposób uczenia tego stylu jogi.

Seria prowadzona

Drugim sposobem prowadzenia zajęć jest tzw. seria prowadzona. Jej zadaniem jest przede wszystkim zapoznanie uczniów z właściwym rozliczaniem vinyas (ruchów połączonych z oddechem) w trakcie wykonywania serii asan.

Właściwe połączenie ruchu z oddechem mu przewodzącym prowadzi do oczyszczenia organizmu (przez generowanie ciepła w ciele, w wyniku czego podczas praktyki wydzielany jest pot), sprzyja koncentracji na wykonywanej pozycji, wejściu w praktykę nie tylko na poziomie fizycznym, ale także mentalnym.

Seria prowadzona polega na rozliczaniu wszystkich pozycji z serii przez nauczyciela. W jego tempie praktykują wszyscy uczniowie, wykonując ruch po ruchu, przechodząc przez sekwencję jak przez układ choreograficzny.

Ashtanga joga – zorganizowany system

System ashtanga jogi jest wysoce zorganizowany, istnieje 6 serii, które należy wykonywać po kolei, podobnie jak asany w każdej z nich (na naszym blogu znajdziesz asany ashatanga jogi I serii i II serii)

Każda seria rozwija siłę, równowagę i elastyczność, a także uczy pokory i cierpliwości. Pierwsza seria – primary (Yoga Chikitsa) jest podstawowa – jej zadaniem jest oczyszczenie organizmu.

Seria pośrednia (Nadi Shodhana) ma wyregulować system nerwowy poprzez otwarcie kanałów energetycznych.

Zaawansowana seria (Sthira Bhaga) składa się z czterech osobnych sekwencji A, B, C, D – integrują one siłę, lekkość i wdzięk praktyki.

Najważniejsze elementy w praktyce fizycznej

Każda z serii opiera się na pojęciu zintegrowania ruchu z oddechem zwanego vinyasą. Oddech jest sercem tego systemu.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by PortalYogi (@portalyogi_pl)

Pomimo że z zewnątrz ashtanga joga wydaje się po prostu energiczną praktyką fizyczną, w istocie jej główną ideą nie są same asany, a równomierny i świadomy oddech, który stanowi swego rodzaju kotwicę dla umysłu.

Przy czym w systemie ashtanga jogi wyrównany oddech to nie wszystko.

Koncepcja tristhana

Aby praktyka mogła spełnić swoje zadanie, czyli oczyścić i wyregulować organizm, a także uspokoić umysł, kluczowe są trzy komponenty:

• oddech bazujący na pranajamie ujjayi,
• drishti, czyli punkt skupienia wzroku,
• bandhy – zamknięcia energetyczne w ciele.

Oddech ujjayi charakteryzuje się dźwiękiem przypominającym szum fal. Miękki i szepczący wdech i wydech pomaga w koncentracji. Kiedy podczas praktyki umysł zaczyna wędrować, dźwięk jest jak mantra i staje się przedmiotem medytacji, do którego powracamy.

Bandhy, dosłownie tłumaczone, oznaczają zamki.

Ich zaangażowanie ma na celu skumulowanie energii w określonych miejscach w ciele, aby uzyskać większą kontrolę i zharmonizować energię. Jest to bardzo subtelna praca. W praktyce ashtanga jogi wykorzystuje się 3 bandhy, stosując je w zależności od pozycji:

1. Jalandhara bandha – pomaga wydłużyć kręgosłup piersiowy, uspokaja układ nerwowy, głównie w pozycjach odwróconych w sekwencji końcowej.
2. Uddiyana bandha – pogłębia oddech, pomaga zatem kontrolować pracę tułowia, daje zdrowie narządom wewnętrznym.
3. Mula bandha – tworzy stabilizację dna miednicy, kręgosłupa, mięśni głębokich pleców i brzucha, jej zadaniem jest zgromadzenie prany i uniesienie jej w górę.

Oddech w połączeniu z bandhami wytwarza intensywne ciepło wewnątrz ciała, które oczyszcza mięśnie i narządy z toksyn.

Drishti to punkt skupienia wzroku.

Do każdej asany przypisane jest konkretne miejsce, co ma na celu po pierwsze ograniczenie rozproszenia i uspokojenie umysłu, a po drugie wytyczenie kierunku pracy. Dla przykładu w paschimottanasana (skłon w przód w siadzie) drishti to palce u stóp, co podkreśla dążenie w tej asanie do wydłużenia kręgosłupa.

Punktów drishti jest 9:

1. Nasagram drishti – czubek nosa
2. Ajna chakra lub bhrumadhya drishti – punkt pomiędzy brwiami
3. Nabhi chakra drishti – pępek
4. Hastagram drishti – dłoń
5. Padayoragram drishti – palce u stóp
6. Parshva drishti – przestrzeń daleko z prawej strony
7. Parshva drishti – przestrzeń daleko z lewej strony
8. Angushthamadhyam drishti – kciuk
9. Urdhva or antara drishti – przestrzeń ponad nami, sufit.

Wszystkie wyżej wymienione elementy nazywane są tristhaną i stanowią podstawę systemu ashtanga jogi. W połączeniu z regularną praktyką sekwencji asan praktykujący stopniowo uzyskuje kontrolę nad ciałem i zmysłami. Utrzymując dyscyplinę tej praktyki, zyskuje stabilność i kontynuuje ścieżkę samopoznania.

Dobra dla ciała, świetna dla ducha – czy ashtanga joga jest dla każdego?

Ashtanga joga ma wielki transformacyjny potencjał. Jednak trzeba pamiętać, że to tylko jedna z wielu metod, nie jest idealna dla każdego. Praktyka jest wymagająca i warto zacząć uczyć się pod okiem doświadczonego nauczyciela. Dobrze byłoby też od czasu do czasu przypominać sobie, co jest esencją tej praktyki, zamiast dziko zdobywać kolejne pozycje.

Ashtanga joga jest żyznym gruntem, ale to, co na tym gruncie zasadzimy, zależy od nas samych.

Jeśli nie masz pewności, czy ten styl jest odpowiedzią na Twoje potrzeby, spróbuj aż pięciu różnych stylów. Pięciotygodniowe wyzwanie Odkryj JOGĘ. Sprawdź co Cię poRUSZA. pokaże Ci, który styl najlepiej pasuje do Ciebie i co najlepszego może Ci dać.

Dołączając do Studio PortalYogi oprócz tego wyzwania otrzymasz dostęp do setek sesji jogi, medytacji i pilates oraz kilkudziesięciu innych wyzwań. Z pewnością znajdziesz coś dla siebie!